2023-yil 30-aprelda oʻtkazilgan Referendumda umumxalq ovoz berish orqali Oʻzbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi Konstitusiyasi qabul qilinganligi Yangi Oʻzbekistonni barpo etishning konstitutsiyaviy asoslarini mustahkamlashga xizmat qildi.
Yangi tahrirdagi Konstitusiyaga muvofiq oʻtkazilgan Prezidentlik saylovi yana bir bor jamiyatimizning siyosiy yetukligi, Yangi Oʻzbekistonni barpo etish yoʻlida amalga oshirilayotgan islohotlarni xalqimiz toʻliq qoʻllab-quvvatlaganidan dalolat bermoqda.
Shu bilan birga, yangilangan konstitusiyaviy-huquqiy sharoitlarda mamlakatimiz taraqqiyotining asosiy yoʻnalishlarini takomillashtirish va amalga oshirilayotgan keng koʻlamli islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish talab etilmoqda.
Xalqimizning erkin va farovon, qudratli Yangi Oʻzbekistonni barpo yetish boʻyicha xohish-irodasini roʻyobga chiqarish, har bir fuqaroga oʻz salohiyatini rivojlantirish uchun barcha imkoniyatlarni yaratish, sogʻlom, bilimli va maʼnaviy barkamol avlodni tarbiyalash, global ishlab chiqarishning muhim boʻgʻiniga aylangan kuchli iqtisodiyotni shakllantirish, adolat, qonun ustuvorligi, xavfsizlik va barqarorlikni kafolatli taʼminlash maqsadida, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 11-sentyabrdagi PF-158-sonli “Oʻzbekiston-2030” strategiyasi toʻgʻrisida”gi Farmoni qabul qilindi.
Mazkur Farmon bilan barqaror iqtisodiy oʻsish orqali daromadi oʻrtachadan yuqori boʻlgan davlatlar qatoridan oʻrin olish;
aholi talablariga va xalqaro standartlarga toʻliq javob beradigan taʼlim, tibbiyot va ijtimoiy himoya tizimini tashkil qilish;
aholi uchun qulay ekologik sharoitlarni yaratish;
xalq xizmatidagi adolatli va zamonaviy davlatni barpo etish;
mamlakatning suvereniteti va xavfsizligini kafolatli taʼminlash asosiy gʻoyalar etib belgilandi.
Qolaversa, mazkur Farmon bilan qonun ustuvorligini taʼminlash va sud huquq tizimidagi islohotlarni amalga oshirish borasida bir qator vazifalar belgilab berildi:
Jumladan, Aholi punktlarida ikki va undan ortiq polosali tartibga solinmagan piyodalar oʻtish yoʻlaklarini (tugmali) svetoforlar bilan toʻliq jihozlash.
Ozodlikdan mahrum qilish jazosini tayinlash amaliyotini 30 foizdan 20 foizga tushirish.
Sudlar hamda tergov organlari faoliyatida ayrim prosessual harakatlarni masofadan turib amalga oshirish imkoniyatlarini kamida 2 barobarga oshirish.
Maʼmuriy sudlarga bevosita murojaat qilishga toʻsqinlik qilayotgan omillarni toʻliq bartaraf etish.
Sudga qadar bosqichda nizolarni hal qilish samaradorligini 50 foizga oshirish.
Sudga qadar hal etilishi mumkin boʻlgan nizolar yuzasidan sudlarga kelib tushadigan ishlar sonini 50 foizga kamaytirish.
Maʼmuriy tartib-taomillar prinsiplarini yoʻl harakatini tartibga soluvchi belgilar va ishoralarga toʻliq tatbiq yetish.
Maʼmuriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni koʻrib chiqish natijalari ustidan sudlarga yuborilayotgan shikoyatlarning 50 foizini yelektron shaklda kelib tushishiga yerishish.
Tadbirkorlik subektlariga nisbatan koʻrilayotgan jinoyat ishlarining 100 foizida himoyachi yoki jamoat himoyachisi ishtirokini taʼminlashga erishish.
Sud tizimini boshqarishga sudyalarning oʻzini oʻzi boshqarish tamoyilini toʻlaqonli joriy etish hamda sudyalar hamjamiyati organlari tizimini toʻliq shakllantirish.
Jahon odil sudlov loyihasining Huquq ustuvorligi indeksi boʻyicha 0,64 ballni toʻplashga yerishish.
Boshqaruv sifati indikatorlarining Huquq ustuvorligi yoʻnalishi boʻyicha 61,5 ballni toʻplashga erishish.
Yagona elektron reyestr yaratish orqali jinoyat ishi qoʻzgʻatilishidan tortib ish yuzasidan hukm chiqarilguniga qadar boʻlgan jarayonni individual raqam va QR kodi orqali kuzatib borish imkoniyatini joriy qilish.
Dalillarni toʻplash va mustahkamlash faoliyatini zamonaviy texnologiyalar va soʻnggi ilmiy yutuqlarni joriy qilish orqali toʻliq raqamlashtirish.
Sud va boshqa organlarning hujjatlari ijrosini taʼminlash boʻyicha ishlar toifasining kamida 30 foizini xususiy sektor yordamida ijro yetishni yoʻlga qoʻyish.
Jiddiy oqibatlar bilan bogʻliq yoʻl-transport hodisalari sonini kamida 50 foizga kamaytirish.
100 foiz jinoyat ishlari va materiallarning elektron shakldagi nusxasini yuritish va ushbu ishlar boʻyicha elektron hujjat almashinuvini taʼminlash.
Advokatura institutini oʻz-oʻzini boshqarish tizimiga oʻtkazish hamda uning davlat organlari va boshqa tuzilmalardan chinakam mustaqilligini taʼminlash.
Advokatlar malakasini oshirishning zamonaviy va xalqaro standartlarga mos keluvchi va muqobillik tamoyiliga asoslangan tizimini joriy etish.
Advokatlar sonini kamida 2000 nafarga koʻpaytirish.
Fuqarolik, maʼmuriy va iqtisodiy ishlar boʻyicha advokatlar hamda sudlar, huquqni muhofaza qiluvchi organlar va boshqa davlat organlari oʻrtasida yelektron hujjatlar almashinuvi darajasini kamida 50 foizga etkazish.
“Transparency International” xalqaro tashkiloti tomonidan eʼlon qilinadigan Korrupsiyani qabul qilish indeksida kamida 50 pogʻonaga koʻtarilishga erishish.
Davlat xaridlari toʻgʻrisidagi qonunchilik hujjatlari talablarini buzish holatlarini 2 barobarga kamaytirishga erishish.
Davlat xaridlarini toʻgʻridan-toʻgʻri shartnoma tuzish orqali amalga oshirishda mablagʻlarni talon-toroj qilish holatlari, tovar va xizmatlarning narxi bozor qiymatidan oshib ketishining oldini olish boʻyicha jamoatchilik nazoratini toʻlaqonli joriy qilish.
100 foiz normativ-huquqiy hujjatlarning “korrupsiyadan xoli qonunchilik” tamoyili asosida ishlab chiqilishini taʼminlash.
Mazkur Farmon bilan qonun ustuvorligini taʼminlash va sud huquq tizimidagi islohotlarni amalga oshirish borasida bir qator vazifalar belgilab berildi.
Yangi tahrirdagi Konstitusiyaga muvofiq oʻtkazilgan Prezidentlik saylovi yana bir bor jamiyatimizning siyosiy yetukligi, Yangi Oʻzbekistonni barpo etish yoʻlida amalga oshirilayotgan islohotlarni xalqimiz toʻliq qoʻllab-quvvatlaganidan dalolat bermoqda.
Shu bilan birga, yangilangan konstitusiyaviy-huquqiy sharoitlarda mamlakatimiz taraqqiyotining asosiy yoʻnalishlarini takomillashtirish va amalga oshirilayotgan keng koʻlamli islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish talab etilmoqda.
Xalqimizning erkin va farovon, qudratli Yangi Oʻzbekistonni barpo yetish boʻyicha xohish-irodasini roʻyobga chiqarish, har bir fuqaroga oʻz salohiyatini rivojlantirish uchun barcha imkoniyatlarni yaratish, sogʻlom, bilimli va maʼnaviy barkamol avlodni tarbiyalash, global ishlab chiqarishning muhim boʻgʻiniga aylangan kuchli iqtisodiyotni shakllantirish, adolat, qonun ustuvorligi, xavfsizlik va barqarorlikni kafolatli taʼminlash maqsadida, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 11-sentyabrdagi PF-158-sonli “Oʻzbekiston-2030” strategiyasi toʻgʻrisida”gi Farmoni qabul qilindi.
Mazkur Farmon bilan barqaror iqtisodiy oʻsish orqali daromadi oʻrtachadan yuqori boʻlgan davlatlar qatoridan oʻrin olish;
aholi talablariga va xalqaro standartlarga toʻliq javob beradigan taʼlim, tibbiyot va ijtimoiy himoya tizimini tashkil qilish;
aholi uchun qulay ekologik sharoitlarni yaratish;
xalq xizmatidagi adolatli va zamonaviy davlatni barpo etish;
mamlakatning suvereniteti va xavfsizligini kafolatli taʼminlash asosiy gʻoyalar etib belgilandi.
Qolaversa, mazkur Farmon bilan qonun ustuvorligini taʼminlash va sud huquq tizimidagi islohotlarni amalga oshirish borasida bir qator vazifalar belgilab berildi:
Jumladan, Aholi punktlarida ikki va undan ortiq polosali tartibga solinmagan piyodalar oʻtish yoʻlaklarini (tugmali) svetoforlar bilan toʻliq jihozlash.
Ozodlikdan mahrum qilish jazosini tayinlash amaliyotini 30 foizdan 20 foizga tushirish.
Sudlar hamda tergov organlari faoliyatida ayrim prosessual harakatlarni masofadan turib amalga oshirish imkoniyatlarini kamida 2 barobarga oshirish.
Maʼmuriy sudlarga bevosita murojaat qilishga toʻsqinlik qilayotgan omillarni toʻliq bartaraf etish.
Sudga qadar bosqichda nizolarni hal qilish samaradorligini 50 foizga oshirish.
Sudga qadar hal etilishi mumkin boʻlgan nizolar yuzasidan sudlarga kelib tushadigan ishlar sonini 50 foizga kamaytirish.
Maʼmuriy tartib-taomillar prinsiplarini yoʻl harakatini tartibga soluvchi belgilar va ishoralarga toʻliq tatbiq yetish.
Maʼmuriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni koʻrib chiqish natijalari ustidan sudlarga yuborilayotgan shikoyatlarning 50 foizini yelektron shaklda kelib tushishiga yerishish.
Tadbirkorlik subektlariga nisbatan koʻrilayotgan jinoyat ishlarining 100 foizida himoyachi yoki jamoat himoyachisi ishtirokini taʼminlashga erishish.
Sud tizimini boshqarishga sudyalarning oʻzini oʻzi boshqarish tamoyilini toʻlaqonli joriy etish hamda sudyalar hamjamiyati organlari tizimini toʻliq shakllantirish.
Jahon odil sudlov loyihasining Huquq ustuvorligi indeksi boʻyicha 0,64 ballni toʻplashga yerishish.
Boshqaruv sifati indikatorlarining Huquq ustuvorligi yoʻnalishi boʻyicha 61,5 ballni toʻplashga erishish.
Yagona elektron reyestr yaratish orqali jinoyat ishi qoʻzgʻatilishidan tortib ish yuzasidan hukm chiqarilguniga qadar boʻlgan jarayonni individual raqam va QR kodi orqali kuzatib borish imkoniyatini joriy qilish.
Dalillarni toʻplash va mustahkamlash faoliyatini zamonaviy texnologiyalar va soʻnggi ilmiy yutuqlarni joriy qilish orqali toʻliq raqamlashtirish.
Sud va boshqa organlarning hujjatlari ijrosini taʼminlash boʻyicha ishlar toifasining kamida 30 foizini xususiy sektor yordamida ijro yetishni yoʻlga qoʻyish.
Jiddiy oqibatlar bilan bogʻliq yoʻl-transport hodisalari sonini kamida 50 foizga kamaytirish.
100 foiz jinoyat ishlari va materiallarning elektron shakldagi nusxasini yuritish va ushbu ishlar boʻyicha elektron hujjat almashinuvini taʼminlash.
Advokatura institutini oʻz-oʻzini boshqarish tizimiga oʻtkazish hamda uning davlat organlari va boshqa tuzilmalardan chinakam mustaqilligini taʼminlash.
Advokatlar malakasini oshirishning zamonaviy va xalqaro standartlarga mos keluvchi va muqobillik tamoyiliga asoslangan tizimini joriy etish.
Advokatlar sonini kamida 2000 nafarga koʻpaytirish.
Fuqarolik, maʼmuriy va iqtisodiy ishlar boʻyicha advokatlar hamda sudlar, huquqni muhofaza qiluvchi organlar va boshqa davlat organlari oʻrtasida yelektron hujjatlar almashinuvi darajasini kamida 50 foizga etkazish.
“Transparency International” xalqaro tashkiloti tomonidan eʼlon qilinadigan Korrupsiyani qabul qilish indeksida kamida 50 pogʻonaga koʻtarilishga erishish.
Davlat xaridlari toʻgʻrisidagi qonunchilik hujjatlari talablarini buzish holatlarini 2 barobarga kamaytirishga erishish.
Davlat xaridlarini toʻgʻridan-toʻgʻri shartnoma tuzish orqali amalga oshirishda mablagʻlarni talon-toroj qilish holatlari, tovar va xizmatlarning narxi bozor qiymatidan oshib ketishining oldini olish boʻyicha jamoatchilik nazoratini toʻlaqonli joriy qilish.
100 foiz normativ-huquqiy hujjatlarning “korrupsiyadan xoli qonunchilik” tamoyili asosida ishlab chiqilishini taʼminlash.
Mazkur Farmon bilan qonun ustuvorligini taʼminlash va sud huquq tizimidagi islohotlarni amalga oshirish borasida bir qator vazifalar belgilab berildi.
J.GʻAYBULLAYEV,
JIB Bulungʻur tuman sudining raisi.
JIB Bulungʻur tuman sudining raisi.
