Давлатимиз раҳбарининг Ўқитувчилар ва мураббийлар куни муносабати билан ўтказилган тантанали йиғилишда биз, оммавий ахборот воситалари ходимлари, хусусан, босма нашрлар тақдири билан ҳаёти ва фаолиятини боғлаган ходимлар кўнглидаги бир гап янгради. Президентимиз маънавият оламининг яловбардори ҳисобланмиш ўқитувчилар, барча маънавият ходимлари, энг асосийси, раҳбарлар босма нашрларни ўқиши лозимлигини алоҳида қайд этди. Бир қарашда мамлакатимиз етакчисининг бу жонкуярлик билан билдирган фикрлари айримлар учун “умумий” ҳисобланган фикрлар бежиз маънавият дарғалари тўпланган анжуманда минбардан янграмади.
Демак, босма нашрлар керак, деган талаб ўртага ташланмоқда. Аслида, ростдан ҳам керакми, деган савол туғилади. Бугун газета, журнал, деб аталмиш босма нашрлар тарихига назар солсак, улар шунчаки оддий эҳтиёж эмас, жамият тараққиётини жадаллаштириш, инсон онгини такомиллаштириш ҳамда билим ва қобилиятини оширишга хизмат қилганлигига ишонч ҳосил қиламиз. Қадимги Рим империясида пайдо бўлган илк хабарлар варақаси бугунги босма нашрларнинг ўтмишдоши ҳисобланади. Империядан сўнг орадан қанча асрлар ўтди ҳамки, гарчи империянинг ўзи таназзулга юз тутган бўлса-да, унинг бағрида дунёга келган босма нашрлар империядан-да катта тараққиёт босқичини босиб ўтди. Бугун ривожланган давлатлар ва уларда яшаётган халқлар ҳаётини қадимий ахборот воситаси - босма нашрларсиз тасаввур этиб бўлмайди. Япониянинг Иккинчи жаҳон урушидан кейинги жадал тараққиёти, АҚШнинг оламшумул саноат инқилоби, Ғарбий Европа мамлакатларининг қаддини ростлаши, Хитой ва Кореянинг дунё ҳамжамиятидаги бўй кўрсатишида босма нашрларнинг ўрни катта бўлган. Негаки, бундан 50-100 йил муқаддам оддий радио, илк қадам ташлаётган телевидениедан фарқли ўлароқ босма нашрлар ҳаётдан кенг ўрин эгаллаган эди. Шу боисдан улар тегишли мамлакатдаги сиёсат, ғоявий мазмун ва моҳиятни халққа етказишда давлат ва эл ўртасида кўприк вазифасини бажарган.
Шу нуқтаи-назардан маҳаллий шароитга кўз ташлайдиган бўлсак, бугунги мустақил Ўзбекистон ҳудудида бундан бир ярим асрдан кўпроқ давр аввал Чор Россияси мустамлакачилик сиёсатини эл орасида тарғиб этувчи рус тилида “Туркестанские ведомосты”, орадан кўп ўтмай унинг маҳаллий тилдаги нашри — “Туркистон вилоятининг газети” чоп этила бошланди. Кескин сиёсий ихтилофларга қарамасдан юртимиз маърифатпарварлари ҳам газетачиликдек янги соҳани йўлга қўйиш халқ сиёсий фаоллигини оширишнинг асосий усули эканлигини тушуниб етдилар. Уларнинг саъй-ҳаракатлари билан дастлаб “Самарқанд”, “Ойина”, кейинчалик “Камбағаллар товуши”, “Ҳуррият” каби босма нашрлар чиқа бошлади. Чоп этилаётган хабар ва мақолаларнинг мазмун-моҳияти Чор ҳокимияти юритаётган сиёсатга мутлақо мос келмас эди. Оқибатда, айрим нашрлар бирин-кетин турли баҳоналар билан ёпилиб, унинг таъсисчилари сиёсий таъқибга олинди.
Қувондиқ ХАЛИЛОВ,
Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси аъзоси.
